Verhalen van Lex gelezen en beschreven en deels zelf mee beleefd.


Bakscheven.

  • Titel dia

    Schrijf uw onderschrift hier
    Knop
  • Titel dia

    Schrijf uw onderschrift hier
    Knop
  • Titel dia

    Schrijf uw onderschrift hier
    Knop
  • Titel dia

    Schrijf uw onderschrift hier
    Knop
Foto's gemaakt door de KLM op 28-7-1934.(KLM Aerocarto)
 Inleiding Bakscheven,

Niet iedereen weet dat oude Tilburgse kranten zijn in te zien in de centrale bibliotheek.
Ze zijn op fiche gezet en te lezen met een microfiche reader.
Ik heb er heel wat uurtjes doorgebracht.
De geschiedenis van onze vereniging kan daar aardig worden teruggevonden en ik heb dan ook talloze fotokopieën gemaakt over alles wat ik kon vinden over het Baksven en de sport en poloclub (SPC) TZV.
Het gaat om de Tilburgse Courant, de Nieuwe Tilburgse Courant en het Nieuwsblad van het Zuiden. Oftewel: TC, NTC en NVHZ.
Ik heb per jaar steeds maar een van die drie kranten nagekeken,behalve als er bijzondere gebeurtenissen aan de orde waren.
Er is dus ongetwijfeld nog meer te vinden.
In het navolgende zal ik chronologisch beschrijven hoe het allemaal is gegaan. 

Het prille begin

Het zoeken van verkoeling op warme zomerdagen was rond 1900 een hachelijke onderneming en dat kwam niet alleen omdat men de zwemkunst niet machtig was maar vooral omdat er in onze omgeving maar weinig geschikt zwemwater te vinden was.
Het Galgenven was berucht om de vele verdrinkingsgevallen en het Baksven stond bekend als zeer vuil.
Maar ook de kerk deed een duit in het zakje.
Zwemmen werd zeer sterk afgeraden, ja eigenlijk verboden.
In 1899 verdrinkt een vijftienjarige jongen in het Galgenven alwaar hij naakt, doch wel voorzien van een zwembroek, te water was gegaan.      
Omdat de plek des onheils niet aan de publieke weg gelegen was vraagt de pastoor alsnog toestemming aan de bisschop voor een kerkelijke begrafenis.
En zo zijn er meer voorbeelden.
Een jongeman uit Berkel-Enschot overkomt hetzelfde.
Een invloedrijk persoon uit zijn dorp gaat dan te voet naar Den Bosch om bij de bisschop te pleiten voor een begrafenis in gewijde grond.
Dat wordt dan wel toegestaan,maar de kist moet tijdens de uitvaartdienst onder de toren blijven staan en mag de kerk dus niet in.
Ik heb een oude man eens ooit horen zeggen:” als de fraters geweten hadden dat ik naar het Baksven was geweest om te zwemmen, dan hadden ze me van school getrapt.
We waren met drie vrienden en we hadden maar een zwembroek, dus moesten we om de beurt het water in.”

Later wordt onderzocht waarom het Galgenven zoveel slachtoffers eiste.
En wat blijkt?
Er zitten putten in de bodem.
Het vlak aflopende strandje gaat op sommige plekken plotseling over in
een relatief steile helling waardoor de argeloze badgast plotsklaps in diep water wegzinkt.
En als je dan niet kunt zwemmen…… In mijn jeugd werd er door de goegemeente nog gezegd dat er kolken in het ven zaten.  
In stilstaand water?
Het merendeel van de Tilburgers gaf dan ook de voorkeur aan het Baksven. De naam komt overigens van de vooraanstaande Tilburgse familie Backx uit de zeventiende eeuw.
Zij zijn ongetwijfeld toen de eigenaars geweest, vandaar de naam.
In Juli 1899 is het blijkbaar lekker warm want in een weekend telt men bijna 600 bezoekers, waaronder ook veel nette burgers!!!
Er is dan al een soort badmeester die wordt aangeduid als “de wachthouder”

(De Snoek was een herberg aan de Ley onder Koningshoeven en de ijsclub lag er naast.)

In deze tijd is er dus al wel degelijk sprake van een vaste groep zwemmers die in het ven komen zwemmen.
Er zat toen al beslist een zekere structuur in
                                                                                                                                                                                                             NTC 30-07-1899
In 1908 gebeurt er iets wat zal leiden tot de oprichting van onze vereniging.                                                                                              Twee zeer oppassende jongelieden verdrinken in het Galgenven.
Het zijn Harrie vd Brekel, medefirmant in een herenmode zaak en woonachtig in de Heuvelstraat, en A. Jacobs, woonachtig op de Koningshoeven.
Zij waren resp. 23 en 22 jaar oud.
Het graf van Harrie kunt u overigens nog steeds vinden op de begraafplaats aan de St. Josephstraat.
Beide jongens waren lid van de gymnastiekvereniging “De Germaan”,die blijkbaar zeer goed stond aangeschreven.
Hun verdrinking veroorzaakt dan ook veel opschudding in onze stad.
Het krantenverslag is indrukwekkend, evenals de artikelen over hun begrafenis.

Oud-president en erevoorzitter van “De Germaan”, IJsbrand Hopman,houdt twee ontroerende grafredes

En nog heden ten dage zijn er personen van de familie vd Brekel lid van onze vereniging.
                                                                                                                                                                                                             NTC 09-07-1908
De Germaan

Acht mensen nemen nu het initiatief tot het oprichten van een zwemvereniging waar onder toezicht gezwommen zou kunnen worden. Allereerst hebben ze toestemming nodig van de eigenaars en dat zijn er zeventien! 
Het lukt uiteindelijk maar ze moesten wel praten als Brugman.
In 1909 vindt de oprichtingsvergadering plaats in een café op de Markt. 
Naast de acht initiatiefnemers treden nog vijf andere heren toe tijdens de vergadering.
Wie die vijf zijn is niet bekend maar Jan van der Valk wordt genoemd evenals bakker Ed.
Smulders en Emiel Raaymakers, beiden uit de Nieuwlandstraat.
( De nazaten van Jan en Ed zitten overigens nog steeds op het baks!) Ik vermoed dat het allemaal mensen waren uit het centrum en van goede komaf want de pastoor reageert in elk geval niet.
Zij waren immers in staat om degelijke zwemkleding en een badjas te betalen. Ed Smulders was in elk geval lid van de Nieuwe Koninklijke Harmonie, maar u kunt ook denken aan leden van de Souvenir des Montagnards.
Onder de initiatiefnemers,hun namen zijn bekend (zie verder op deze pagina ,NVHZ 13-08-1959) ,bevindt zich ook eerdergenoemde heer IJsbrand Hopman, die onze eerste voorzitter wordt en dit ook vijftien jaar zal blijven. Het ligt voor de hand om dan te veronderstellen dat een groot deel van de oprichters ook Germaan leden waren.
En dat blijkt ook uit een vroege foto van het bad, waarop een rekstok en ringen te zien zijn.
We stammen dus waarschijnlijk in meerdere opzichten af van de Germanen.
De eerste vijfentwintig jaren gaat het al direct heel goed met de vereniging.
In 1910 hebben we al 150 leden en op een warme zondagmiddag komen er bovendien nog eens een honderdtal personen, niet-leden, zwemmen tegen betaling van slechts vijf cent.
En er wordt hard gewerkt en gespaard om hout te kunnen kopen ten behoeve van een bankje om de kleren op te leggen,fietsenstalling,omkleedgelegenheid enzovoort.Ook moet er een roeiboot komen ivm eventuele reddingsacties ( dat wordt de Titanic! ) en er wordt een fietspad aangelegd vanaf de Buunder.
Maar de gemeente Tilburg deed ook wat.
We kregen subsidie.
                                                                                                                                                                                                              NTC 01-04-1912 
Maar dan moest onze badmeester ook letten op de betalende bezoekers die niet in de inrichting zwommen maar ter hoogte van wat wij nu aanduiden als het grote strandje.
De inrichting zelf lag aan de andere zijde .
En dat leidt tot grote opschudding in de gemeenteraad als er een van die personen verdrinkt.
Waar was de badmeester? Wel, die was net weg want e.e.a. gebeurde om 20.15 uur en de badmeester had maar dienst tot acht uur.
De raad was weer rustig na deze mededeling.
Er werden ongetwijfeld ook wel zwemwedstrijden gehouden maar de kranten zijn daar erg zwijgzaam over, ik heb althans niks kunnen vinden.
Pas in 1919 is er weer nieuws te melden als er een ingezonden stuk verschijnt in de NTC van de hand van Frits vd Bergh, (BEKA).                                                                      
Hij is dan blijkbaar eigenaar van het Baks en het Galgenven.
Wij mogen van hem in zijn ven zwemmen en wij krijgen een pasje om aan te tonen dat de bordjes “verboden toegang” op ons niet van toepassing zijn.
In deze tijd speelt ook de vuilwater kwestie.

De vervuilde en stinkende Ley veroorzaakt veel ergernis,met name in Oisterwijk.
De gemeente Tilburg wil dat oplossen door de Ley om te leiden door het Baksven en het Galgenven.
Maar Frits wil dat niet hebben en dan gaat het natuurlijk niet door.
De abt van de Trappistenabdij trouwens ook niet, hij vreest voor de kwaliteit van het grondwater dat gebruikt wordt voor de bierproductie.

In 1921 is het Wilhelminakanaal al gevorderd tot Tilburg.                                                                          
Het TZV bestuur organiseert een zwem- en polo demonstratie in de zwaaikom, waar een aantal verenigingen uit het westen van het land aan deelnemen.
En daar konden ze al goed zwemmen.
                                                                                                                                                                                                 NTC (alicht!)26-07-1919
Er komen duizenden mensen kijken.                   

Twee jaar later vindt er een herhaling plaats op dezelfde plek.
TZV is sinds kort het polospel aan het beoefenen en de ploeg zal deze keer ook zelf meespelen.
We verliezen met 4-0 van Den Bosch. (Uitgerekend Den Bosch!) Maar ook deze dag wordt een groot succes.
Bedenk dat in deze tijd slechts drie van de honderd jeugdigen kunnen zwemmen en dat er warme weekenden zijn waarbij in Nederland zes en twintig mensen verdrinken.
                                                                                                                                                                                                                NTC 21-08-1921
De jaren die volgen kenmerken zich door de vele zwemwedstrijden waaraan wij deelnemen.

Onze tegenstanders zijn de zwemliefhebbers in de andere Brabantse natuurbaden zoals Surae,het Staalbergven, de IJzeren Vrouw in Den Bosch en het Ei in Breda.
Maar er waren ook eigen onderlinge wedstrijden.
                                                                                                                                                   NTC 07-07-1924                                NTC 10-08-1925 
In 1926 slagen vijfpersonen voor het zwemdiploma,waaronder G.vd Bergh.

Ik denk dat dit Gijs is, de zoon van Dolf (AaBe), die toen in villa Zonnewende woonde, aan de Moergestelseweg . 
                                                                                                                                                                                                               NTC 02-08-1926
In 1927 is er weer een waterpolowedstrijd.  

Van Alphen,Venmans,vd Valk, Knaapen,Verhoeven,van Zantbeek en Smulders winnen van Oosterhout.
In 1931 wordt de sport en poloclub (SPC) TZV opgericht.
Het zijn de wedstrijdzwemmers onder ons die in georganiseerd verband gaan zwemmen en spelen in de NBZB, de Noord Brabantse Zwem Bond.
Een aparte ondergroep Baksevenners dus.
De zonaanbidders zijn gewoon lid van het Bakscheven en niet van de SPC. Laatsgenoemden waren overigens doorgaans familieleden dan wel vrienden of kennissen van de zwemmers die de basis van deze vereniging vormden, zie het maar als een grote familie.
In het navolgende zal er regelmatig sprake zijn van onderlinge zwemwedstrijden maar, let wel, daar mochten alle baksevenners aan meedoen!
                                                                                                                                                                                                             NTC 05-07-1932 
De badinrichting was dus gevestigd aan de rechterzijde van het ven, zeg maar aan de kant van het kleine strandje.
Op bepaalde dagen zwommen de dames en op andere mochten de heren te water.
In 1932 ontstaan de eerste plannen om de inrichting uit te breiden met een tweede bad zodat beide seksen gelijktijdig, doch gescheiden, Het herenbad komt aan de linkerzijde.

Het gedeelte waar thans het poloveld ligt vormde een bufferzone waar niet gezwommen of geroeid mocht worden.
Alleen het voorste gedeelte was bestemd voor de kleine jongetjes, het pierebadje, dat in warme tijden veelal droog stond.
We hadden toen immers nog geen pomp! Het ven zelf was in elk geval in de jaren na de oorlog beurtelings open voor mannen en vrouwen en dat wisselde om de twee uur.
Misschien was dat kort na 1932 ook al het geval, ik weet het niet.
De ouderen onder ons spreken nog steeds van de dameskant en de herenkant en van de damespier en de herenpier. 
U weet nu waarom.
En in dit jaar zwemt ons lid mej. Riet Smits de Schelde over!     

1934 is een memorabel jaar, we bestaan 25 jaar en dat wordt gevierd.
Het gedenkboekje bestaat nog en het bevat veel interessante informatie. Eerst iets over de leden van het erecomité.
De burgemeesters van Tilburg en Berkel-Enschot, drie leden der eerste kamer, drie wethouders, twee leden van provinciale staten en nog enkele andere plaatselijke notabelen.
Geen klein bier, zeggen onze zuiderburen.
Er is een druk bezochte receptie in hotel Suisse en een balavond in de tuin van de Nieuwe Koninklijke Harmonie. (NKH)
Ons oudste lid,mevr.Bep de Leeuw-Lemmens,was er bij. ” De heren in smoking en de dames in het lang.
Mijn vader had gezegd dat mijn drie zusters en ik voor deze bijzondere gelegenheid hele mooie kleren mochten kopen”. 
 Ze kwamen aanvankelijk per pedes apostolorum, drie kwartier heen en drie kwartier terug.
Ze weet zich ook nog te herinneren dat we een clublied hadden.
Het ging ongeveer zo.
Sport en Polo is voor TZV niet mis Zoon club is de trots van onze stad.
Als er geen water was dan waren wij alras verdronken in een modderplas.

Overigens was er in die tijd ook een jaarlijks TZV bal, wat aangeeft dat we naast een zwemvereniging ook een gezelligheids vereniging waren.
                                                                                                                                                                                  Bep,Toos en Riet Lemmens in 1935.
Er wordt een luchtopname van de nieuwe inrichting aangeboden door de TZV, hier bij vier die werden gemaakt door de KLM op 28-7-1934.(KLM Aerocarto)
En natuurlijk zijn er zwem-en polowedstrijden.
En dankwoorden aan het adres van de heren van den Bergh, met name Frits was heel behulpzaam bij de uitbreiding van het bad.
En daar kom ik nog op terug

Dit jaar doet onze zustervereniging RES uit Tilburg ook mee in de Brabantse waterpolocompetitie en dat doen ze buitengewoon goed.
Dat komt omdat er door de opening van het zwembad aan de Ringbaan Oost nieuwe zwemmogelijkheden zijn ontstaan.
                                                                                                                                                                                                          NVHZ 06-08-1934
Regelmatig werd er geklaagd over het ontbreken van een zwemgelegenheid in onze stad want de afstand tot het Bakseven was kennelijk voor menigeen een bezwaar, 45 minuten te voet en een kwartier op de fiets.
En dat kan goed de reden zijn dat vier van onze beste spelers naar RES vertrekken en dat verklaart ook hun aanvankelijke succes.
Blijkbaar ging die overgang in goede harmonie, de overigen geven echter de voorkeur aan de prachtige omgeving van ons ven.
Voorzitter van RES is dan mr.Pius Arts ( uitgever van de NTC), die samen met de van den Berghs in het eerste elftal van WillemII had gespeeld en die net als Frits ook voorzitter van die vereniging is geweest. NVHZ 06-08-1934
Willem II stond bekend als de club van Arts en van den Bergh.   
Het zwemmen wordt door deze goedgesitueerden blijkbaar flink gestimuleerd.     
Een andere verklaring is dat Frits en Pius het zwemmen in onze stad wilden stimuleren.                            
Frits zal wel gevraagd hebben aan TZV om te helpen bij de opbouw van RES .En natuurlijk gebeurt dat dan.
Naast het voetbal dus ook het zwemmen.
In deze tijd kon niet iedereen zomaar lid worden van onze vereniging.
Degene die lid wilde worden moest worden voorgedragen door drie leden en daarna volgde nog een ballotagecommissie. Leden waren altijd ouder dan 17 jaar, voor die leeftijd was je aspirant-lid.
We waren destijds beslist elitair en thans zijn we ongetwijfeld nog exclusief.
Onze huidige leden selecteren zichzelf nu wel.
Je houdt van het Baks alsmede van onze eigen daar geldende regels, of niet. In het laatste geval blijf je zelf wel weg.
De laatste jaren voor de oorlog, hoogtij voor de TZV.
En dit zijn de hoogtij jaren van de gebroeders vd Valk. 
Edy, Jan en vooral Nol (Arnold) zijn nadrukkelijk aanwezig.
Het zijn de zonen van de bekende Tilburgse architect Jan vd Valk,waarschijnlijk een van de oprichters.  
Edy was kampioen van Brabant op de 100m vrije slag.
Zowel Jan sr. als Jan jr.
hebben hun hele leven lang heel veel voor onze vereniging betekend.
Nol was de beste speler die we toen hadden, hij wordt in 1935 gekozen in het Brabantse zevental.
In dat jaar worden we kampioen van Brabant door maar met liefst 9-1 de vloer aan te vegen met Aegir Eindhoven.                                                         
Nol gooit er zeven van de negen in!
Hij was berucht in heel Brabant vanwege zijn harde spel en dan zeg ik het nog voorzichtig. 
(Ik bleef zelf altijd minstens vier meter uit zijn buurt, ik had geen zin om peut te beuren!   
                                                                                                                                                                                                           NTC 29-07-1935
Ook in dat jaar wordt er weer gewag gemaakt van het diploma zwemmen in het Baksven.

Het vijfjarig meisje Tini van Heesch slaagt voor het C-diploma! (Dat was anders dan nu het simpelste                                                          

We houden zwem en polowedstrijden tegen hele sterke clubs uit het westen van het land.

Voor de dames is de Hollandse Dames Zwemvereniging uitgenodigd.
We krijgen klop op alle fronten, vooral de HDZ maakt diepe indruk.
Maar Tini van Heesch krijgt een ovatie voor haar prestatie op de 50m schoolslag!
                                                                                                                                                                                                               NTC 10-08-1935
In 1936 wordt het duizendste lid ingeschreven.
Het is de tienjarige Sigbert Samson.
                                                                                                                                                                                                               NTC 13-06-1936
Onze dames worden polo kampioen in 1937 maar er worden helaas geen namen vermeld.                                                
De heren winnen van Den Bosch in 1939.
Een ouderwetse partij waarin zeer fors werd gespeeld.
En als dat er in die tijd bij staat, dan weten de veteranen onder ons het wel. De scheidsrechter moest het spel nogal eens onderbreken.
Altijd zo geweest en gebleven tegen deze tegenstander,
ik heb het zelf ook mee mogen maken.
Hoe dichter je bij Den Bosch komt hoe erger dat het wordt, dat werd vaak gezegd.
Polospelers in deze tijd zijn onder meer Felix Gimbrere ,Fr.van Tulder,Ton van Loon,J Mandos en Fr.van Vlerken.
                                                                                                                                                                                                            NVHZ 01-08-1939
Gevaren op het water!
                                                                                                                                                                                                           NVHZ 01-08-1939
 De oorlogsjaren.

In 1940 komt er een oproep van de KNZB om toch vooral gewoon door te gaan met zwem- en polo activiteiten. Dat is onder de gegeven omstandigheden het beste, de bevolking heeft die afleiding hard nodig. En ons bestuur neemt dat advies natuurlijk over.
Dus gaan we in dat jaar met zijn allen op de fiets naar Den Bosch, waar we dik winnen.
En de dames doen het ook goed,voor de vijfde maal worden ze Brabants kampioen.
Magda Vollaers, T. Mandos en Trees Vos zijn er bij.
In September worden de Brabantse kampioenschappen in het Baksven gehouden.
Burgemeester vd Mortel is aanwezig en zo ook twee wethouders.
Bij de dames doen mee S.v. Loon,G Hubert en Corry Bots. Laatstgenoemde wint de 150m pers.wisselslag.
In 1941 wel een aantal zwemwedstrijden maar geen vermeldingen die duiden op een waterpolo competitie.             NVHZ 04-08-1941
Wel geslaagden voor het zwemdiploma.

En tenslotte 1942. Heel weinig te melden.
Er is een waterpolo competitie maar daar wordt nauwelijks over geschreven. Op 1-9-1942 zwemwedstrijden in Oss en dat was het dan voor wat de oorlogsjaren betreft.
De naoorlogse jaren.

We nemen de draad weer op in 1946,het eerste jaar waarin TRB vermeld word en ook het eerste jaar waarin de naam Struyken valt.  
Jan zwemt de 100m vrij in 1.14. En hij doet mee aan de 2km van TRB en dat gebeurde altijd in het kanaal.
De familie Struyken blijven we overigens tegenkomen tot 1965.
Zij kwamen uit de Oisterwijksebaan en ze waren in staat om een familie zevental op te stellen.
Ik heb ze eens een vriendschappelijke wedstrijd zien spelen tegen de rest van Nederland (zoals Nol altijd zei) met Nol zelf als mid-achter.
De rest van Nederland vond het helemaal niet erg om te verliezen zolang maar niet van de Struykens is.
De heren Struyken kwamen bijgevolg ernstig ontstemd uit het water.
Want dat was Nol.
En Clemens Majoor zat in de rol van het brok gifteling met een fluitje.
Bij de TRB 2 km in het kanaal wint mr. J. vd Valk en bij de dames is dat mevr. mr. J.vd Valk.
De lijn van de succesvolle jaren dertig wordt weer voortvarend opgepakt want eind Juli zwemmen we tegen Turnhout, Amsterdam en Weesp.
Ferme tegenstanders, maar we schuwen ze dus niet.
Dames 1 verliest in een vriendschappelijk potje van de veteranen dames,die technisch beter spelen.
En we gaan naar Wolverhampton.
In het kader van de Engels-Nederlandse sportuitwisseling vertrekken er ruim 120 Tilburgse sporters naar Engeland en daartoe behoort ook een poloteam van TZV.
In elk geval waren Jan vd Valk en Ton van Loon er bij.
Onverbreekbare vriendschap tussen Tilburg en Wolverhampton en all that kind of things.
Resultaten worden nergens vermeld maar die zijn natuurlijk ook niet van belang.
Henk van Dullemen wint de 2km van Oosterhout.
Hij was een hele goede schoolslagzwemmer die onlangs is overleden maar hij kwam tot het laatst nog regelmatig zwemmen.
Een echte baksevenner die net als zijn vader jarenlang in ons bestuur heeft gezeten.
In 1947 boekt hij hele mooie resultaten.
Henk wordt kampioen van Brabant op de 50m schoolslag en bovendien wordt hij uitgenodigd voor een internationale wedstrijd tussen Egypte en Zuid-Nederland.
En natuurlijk wint hij de 2km van TRB.
Maar er is meer aan de hand in dat jaar.
De zweminrichting wordt ingrijpend verbouwd en dat leidt ruwweg tot de vorm zoals wij die nu kennen. Alleen waren de strandjes nog aanzienlijk kleiner, het grote strandje liep maar tot op minder dan de helft van de huidige lengte.
De houten pieren worden van beton en enkele meters langer.
Het is allemaal klaar in Augustus en dat wordt gevierd met een feestavond en natuurlijk met zwem en polowedstrijden.
Die gaan tegen tegenstanders uit Antwerpen, Haarlem en Hillegersberg.
De tribunes zitten stampvol en er zijn weer twee burgemeesters en de nodige wethouders aanwezig.
                                                                                                                                                                                                           NVHZ 11-08-1947 
De waterpolo competitie verandert ook.

Tot dusver speelden we in de NBZB, de Noord Brabantse Zwembond, maar vanaf nu wordt dat de KNZB.
En dat betekent dat we dit jaar gaan spelen tegen oa Venlo, Maastricht en Heerlen.
De Limburgse clubs blijken beduidend beter te zijn dan de Brabantse.
Spelers in die tijd:Ton Nouwens, Leo en Jan Struyken, Rene Hubert en Edy vd Valk. 
Ton van Loon was de keeper.   
1948 begint met een mededeling aan de dames.                                                                                                                         NVHZ 25-08-1947 

Het is verboden om twee-delige badkleding te dragen, overtreders zullen onherroepelijk worden verwijderd.
Henk van Dullemen wint de 2km schoolslag in Vught en hij wordt ook weer eens kampioen van Brabant.
De 2km van TRB levert een derde plaats op voor Berry van Eyk, weer een goede schoolslagzwemmer.

Belangrijk nieuws in 1949. Er komt een pompinstallatie.
Het waterpeil in het ven is langzamerhand zo laag geworden dat nauwelijks nog van een badinrichting gesproken kon worden.
Het kikkerbadje stond volledig droog en een uit de kluiten gewassen volwassene kon door het water lopen van het kleine strandje naar de trap op de damespier.
En we organiseren een veteranen waterpolo tournooi met deelnemers uit heel Brabant.
Na afloop een reunie in de Harmonie alwaar over en weer hartelijke woorden worden gesproken en de koffietafel wordt verorberd.
De jaren vijftig.

En dat worden mooie en succesvolle jaren.
We spelen in 1950 in de derde klasse bond en we gaan van start met Ton van Loon, Thijs Vinks, Kees van Bel, Fons de Vet, Clemens Majoor, Jan Struyken en Ton Nouwens.
De tegenstanders komen uit Gorinchem, Zwijndrecht en Barendrecht en die kennen we niet.
Geen idee van hun sterkte.
Maar we winnen de uitwedstrijd in Gorinchem dik.
Goed spel van Thijs Vinks.
Hij was een man die ook veel voor de vereniging heeft betekend, hij was jarenlang voorzitter van TZV.
Tot aan zijn dood is hij komen zwemmen en dat was meestal tussen 19.30 en 20.00 uur.
Een avondzwemmer met een duidelijke voorkeur voor de boszijde van het ven.  
Ton van Loon is te zien op de film uit 1957 (You Tube, Home) gemaakt door de heer Janssens,                                    NVHZ 12-06-1950
oud-bestuurslid,        
en beschikbaar gesteld door zijn zoon, en ons medelid, Bas.
En door derzelfde is dit verhaal op internet gezet! 
Bas, bedankt.
Je hebt er een hele mooie site van gemaakt. 
En de volgende goede schoolslagzwemmer dient zich aan.
Het is Jan van de Langerijt en hij wordt derde op de 2km in de kanaalwedstrijd.
We hebben nu dus drie goede schoolslagzwemmers.
De dames doen in dit opzicht niet mee, het zijn Nel van Opstal en Dini Beune van TRB die daar de prijzen weg halen.
Netje Kolen wordt tweede op de 100 vrij tijdens wedstrijden in het Baks.
Ook zij heeft grote verdiensten gehad voor TZV, maar Rietje Klessens wint nu.
Omstreeks deze tijd was burgemeester van Voorst tot Voorst een regelmatige bezoeker van ons bad, hij zwom altijd laat in de morgen.
Nou ja,zwemmen, hij bleef boven zal ik maar zeggen en daar moest ik nog vaak voor vrezen.
Hij maakte een schoolslag en verdween vervolgens een halve minuut onder water.
Dan kwam ie even adem happen en het hele gebeuren herhaalde zich.
Ik dacht dat ie verdronk, en ik begreep het pas toen de schalk naar mij lachte!

1951 begint met een grappig voorval.

Jan vd Valk is scheidsrechter bij een wedstrijd in Eindhoven en hij valt daarbij gekleed in het water.
Zijn commentaar is geestig: “Ik heb hier zo vaak in de stromende regen moeten fluiten en nu het eens een keer droog is kom ik toch nat thuis.!”
De Brabantse kampioenschappen.
De dames Til Kuppens en Addy Tensen doen het goed.
Dat geldt ook voor Gonnie van Gestel die in Bergen op Zoom de 50 schoolslag wint.
U kunt beide laatstgenoemden zien op de film Janssens.
Bij het waterpolo doet vooral Ton Nouwens het goed en zo ook Gerry Wilborts.
Maar ze eindigen dat jaar slechts op de derde plaats .
We zijn in 1952 en er is weer iets leuks te melden.
In de wintermaanden doen we met twee herenteams mee in de volleybalcompetitie.
Het gaat nog maar matig maar we doen mee.
Spelers o.a. Walter Schuurmans,Nol vd Valk,Ton de Zwart en Ton Donders.
En er zijn weer een heleboel jongens en meisjes die hun diploma halen.
Jan vd Valk was bij zulke gelegenheden de belangrijkste official, hij had altijd de roeptoeter aan zijn mond.
Een andere KNZB official waar we vaak mee te maken hadden was de heer Gijselhart van TRB.
Hij was dikwijls scheidsrechter bij wedstrijden in het Baks.
Ook hij staat op de film Janssens. ( You Tube, Home)

Heren1 waterpolo bestaat uit Gerry Wilborts, Jan vd Langerijt, Tinus en Jan Struyken, Ton Nouwens en
Berry van Eyk.
                                                                                                                                                                                                          NVHZ 11-07-1952
Zowel heren 1 als heren 2 worden kampioen. 

In het eerste speelt dan ene dokter Claessen mee, een verdediger en blijkbaar een goede.
Enkele jaren geleden kwam hij terug naar het Baks om vast te stellen dat er nauwelijks iets veranderd was.
Hij vertelde me dat hij in Groningen had gewerkt als radioloog en dat hij hier in het ziekenhuis was opgeleid.
They always return, old soldiers never die.
Sommigen komen binnen, anderen rijden slechts langs.
                                                                                                                                                                                                           NVHZ 19-07-1952
TZV Heren 1 /1952/

Van links naar rechts boven: Jan Struyken, Tien Sruyken,
Berry van Eyk, Jan van den Langerijt
Beneden:Gerry Wilborts, Ton Nouwens, Fons de Vet
In 1953 gaan de dames ook volleyen.

In een tussenstand staan ze helemaal onderaan maar ze doen in elk geval mee in de wintercompetitie.
Er komt dat jaar ook een zomercompetitie waarin ons herenteam laag eindigt. 
Zowel heren 1 als heren 2 worden op dezelfde dag waterpolokampioen en dat wordt dezelfde avond natuurlijk gevierd met een drankje en een dansje.                                                                     
En een paar dagen later is ook H3 kampioen met Hans de Vroe, Hans Remmen en Hans Groels.                                                  
Dat zijn watervlugge jonge spelertjes die nu met H2 moeten strijden om een plaats in de derde klasse bond.
H3 wint de beide duels! Hun trainer is Nol vd Valk. H1 moet promotiewedstrijden spelen en dat gaat ze goed af.
Zwip uit Den Haag wordt met 5-0 afgedroogd, Ton Nouwens scoort 4x en Theo Struyken eenmaal.
Om het kort te maken: we promoveren naar de tweede klasse.
Tijdens wedstrijden in het gemeentelijk zwembad verliezen we weliswaar van Haarlem maar Nico Struyken scoort twee keer.
Onze wintervolleyballers bestaan in 1954 nog maar uit een team maar ze worden wel kampioen in de tweede klasse.
Ook in het zomertournooi doen ze mee.
Niks gevonden over een damesteam.
Bij het waterpolo doet H2 het heel goed, ze hebben zelfs kampioenskansen in de derde klasse!
Walter Schuurmans, Jan vd Langerijt, Thijs Vinks, Frans van Opstal, Hans Remmen, Hans de Vroe en Theo Struyken zijn de spelers.
En meer dan honderd kinderen zwemmen om een diploma te behalen, 99 slagen.
                                                                                                                                                                                                             NVHZ 28-06-1954
Dit jaar beleven we een historisch moment.

De gemeenteraad neemt het advies over van een commissie, waarin Jan vd Valk ook zitting heeft , om gemengd zwemmen per 08-08-1954 toe te staan.
En daar was ik als 11 jarig menneke heel blij me. Toen ik 11 was kreeg ik te horen dat ik niet meer aan de dameskant bij ons moeder mocht zitten.
( En ik had al een jaar dispensatie gekregen!)
Aan de herenkant kende ik niemand, ik was er echt ongelukkig.
Dat heeft gelukkig maar heel even geduurd.
In augustus zijn er weer wedstrijden in ons ven.
Turnhout doet ook weer mee.
Maar ook Wiesje Smulders (film Janssens)

Februari 1955 zijn er zwemwedstrijden in het overdekte bad aan de Ringbaan Oost en dit alles in het kader van de wintercompetitie.

Blijkbaar waren er dus ook wedstrijden in andere Brabantse steden.
In de wintercompetitie volleybal blijven we maar net in de eerste klasse.
Er wordt wel gesproken over onze aanvalskracht, flitsende smashes en zo.
In de zomercompetitie doen we het ook goed.
Netje Kolen speelt in het dames waterpolo zevental, evenals Til Kuppens. PSV krijgt klop met 2-0. En Berry van Eyk is veldspeler in H1 terwijl Leon Hubert weer ligt te keepen.
Hele, hele goede keeper.
Hij was een Duitse militair die tijdens de eerste wereldoorlog deserteerde uit het Duitse leger in Belgie en met zijn Belgische vriendin naar ons land kwam. Henk van Dullemen zei dat hij gelukkig tijdens de tweede wereldoorlog geen problemen had met de bezetters..Geen wonder, hij sprak zijn naam op Franse wijze uit!
Berry is te zien op de film Janssens, evenals zijn toenmalige verloofde Mieke Moller.
Omstreeks deze tijd zwemmen Berry en Ton Nouwens het Hollands Diep over.
De wintercompetitie volleybal wordt voor ons geen succes in 1956,we halen geen enkel punt en dat betekent degradatie naar de tweede klasse.
Tijd om te stoppen dus, dat was ons volleybal verleden.
We zien ze niet meer terug in de jaren die volgen.
Maar het waterpolo seizoen mag er zijn.
Dokter Claessen is blijkbaar klaar met zijn opleiding maar ene Hans ter Horst dient zich aan.
En dat was ook een hele goeie! Hij was een student afkomstig uit Nijmegen (of omgeving) en dat ie mee doet zien we al snel. Uitslagen als 7-1 of 8-1 zijn heel normaal.
Ter Horst speelt midvoor en hij gooit er steeds wel twee of drie in.
Andere spelers zijn Hans de Vroe, Hans Remmen, Ton Nouwens Berry van Eyk, Fons de Vet en keeper Leon Hubert.
Ze worden dan ook met afstand kampioen. Spontane toespraken, bloemen en daarna een tocht van de kampioenen in een open wagen door Tilburg.  
U mag aannemen dat het laat geworden is, zo lees ik 
                                                                                                                                                                                                           NVHZ 19-07-1956
Dan volgen de promotiewedstrijden voor de eerste klasse bond die we net niet halen.

Maar het is wel de grootste prestatie tot nu toe, zover zijn we nog nooit gekomen.
De dames spelen in de derde klasse.
Netje Kolen,Gonnie van Gestel,Wiesje Smulders en Lieske Schuurmans als keepster.
Aan het jaarlijkse waterpolo tournooi nemen deel Muenchen Gladbach,NZC Nijmegen en Eszet uit Swalmen.
Met laatstgenoemde vereniging onderhielden we een speciale band.

Er schijnt in 1957 alleen maar oog te zijn voor het 25 jarig bestaan van de TZV, weliswaar opgericht in 1931 maar wegens bijzondere omstandigheden is de viering uitgesteld tot dit jaar.
                                                                                                                                                                                                                 NTC 19-8-1957
Promotors waren destijds de families van Zantbeek, vd Valk, Smits en Mandos.              
Dan de festiviteiten.                                                                                                                       
Donderdag clubkampioenswedstrijden, Zaterdag receptie van het bestuur in de zaal van de NKH en s avonds een cabaret voor en door leden en oud-leden.  
Zondag zwemwedstrijden tussen de leden van RES, TRB en TZV. Daarna waterpolo wedstrijden tussen TZV, Den Haag, Aken en natuurlijk Eszet.
De feestelijkheden worden afgesloten met een feestbal in de NKH.
Wil Jasperse wint zowel de 100 vrij als de 50 rugslag en ook zij is te zien op de film Janssens die op deze dag,18-08-1957, is opgenomen.
U ziet daar de aankomst van de winnende dames estafette ploeg.
Wim Perquin ,lid van het SPC bestuur, is in het laatste gedeelte van de film langdurig te zien terwijl hij zo maar wat heen en weer loopt.
De waterpolo opnamen zijn door mij niet thuis te brengen, ik herken niemand.
Hoofdschotel die dag was de strijd tussen Aken en TZV, die wij verliezen met 4-1.
En Henk van Dullemen sr. is dit jaar 25 jaar voorzitter van onze vereniging Bakscheven.

Ook in 1958 verschijnt er maar weinig in de kranten.
De verslaggeving werd nl altijd gedaan door een van onze eigen leden en als die er de brui aan gaf en niemand anders wilde het overnemen, dan haalden we de pers niet in dat jaar.
We winnen wel ons eigen waterpolo tournooi waar Muenchen Gladbach ook weer aan mee doet. En tijdens de kringwedstrijden wint Wil Jasperse de 50m vrij en Hub Vos de 100m schoolslag.
Polowedstrijd 1958
Dit is overigens bij Eszet in Swalmen, 1959.
De foto vertoont tekenen van crackelee maar dat geldt
inmiddels ook voor de degenen die er op staan.
Wezijn aangekomen in het jaar 1959 dat een prachtige zomer kende.

In dat jaar bestond de vereniging “Bakscheven” vijftig jaar en ik was er bij, ik speelde dat jaar in TZV Heren 3.
Heren een bestaat uit oude rotten.
Fons de Vet speelt zijn laatste seizoen en Berry is inmiddels keeper geworden.
En een hele goeie ook.
Ben Vorselaars, Frans van Opstal, Stef van Kemenade en Ton spelen ook mee.
Ze doen mee aan een toernooi in Sittard en ze winnen ook nog.
Er gaat een touringcar met supporters mee, en dat is tekenend voor de sfeer in onze vereniging.
Het is ook het eerste jaar dat de naam van Akko vermeld wordt.
Alphons van Acker uit de Lange Schijfstraat, onze 100m vrije slag zwemmer. Hij speelt in Heren 2, samen met den dokter (Nol), Ernest van Iersel en keeper Carel Schuurmans. 
                                                                                                                                                                                                             NVHZ 03-06-1959  
TRB en RES hadden best goede zwemmers maar onze techniek en schotvaardigheid was veel en veel beter.
Niet zo gek, wij konden daar de hele dag op trainen want ons veld was altijd beschikbaar.

Maar H3 spant dat jaar de kroon,zij worden kampioen.
Hans Gimbrere,Peter vd Linden,Thijs Vinks, Sjef Struyken, Rob Damen, Goof Kolen, Lex Verhoeven en Ton Valk, onze reserve keeper.
In een keihard waterpolo gevecht (zo staat in de krant) winnen we uit van ZYV 2 uit Den Bosch. (Daar heb je ze weer!)
We wisten vooraf dat het moeilijk zou worden maar we waren goed gemotiveerd.
Als we dit winnen dan kunnen we kampioen worden,dat was ons bekend. Onze topscorer en midvoor Goof werd heel fel verdedigd en hij kon absoluut niet scoren.
                                                                                                                                                                                                          NVHZ 28-07-1959
De eerste minuten waren zenuwslopend en dus moest ikzelf er eerst 0-2 van maken (mijn primaire taak was om Goof aan te spelen). Daarna ging het gemakkelijk,3-6.                                                        
Thuis worden we kampioen door van PSV3 te winnen.
Ik herinner het mij als de dag van gisteren.
De eerste tien hokjes aan de herenkant waren altijd bestemd voor de poloers, zowel voor ons als voor de tegenstanders.
Daarvoor stonden toen drie of vier rijen toeschouwers waar ik me doorheen moest wurmen om bij het water te komen en ook de beide pieren waren tjokvol.
Enkele honderden mensen schat ik.
Het begin was nogal nerveus maar dan maak ik er 1-0 van. Onder water hoorde ik al meteen het gejuich van ons publiek en toen ik boven kwam zag ik als eerste de Eindhovense keeper.”
Ik heb hem niet gezien, ik heb hem niet gezien!” zei hij.
En ik geloof hem graag. Anyway, we worden uit het water gehaald door het dames team, met de gebruikelijke kransen en er wordt natuurljk een teamfoto gemaakt die door mij overigens niet meer terug te vinden is.
Lex Verhoeven (toen Lekske)  
Zomerlust,1959 

En toen met zijn allen naar Zomerlust onder aanvoering van Ton Hoosemans,de penningmeester van TZV.
Hij was altijd de man van het uitgaan en dat brengt me bij de mooiste foto uit die tijd, Mie Pieters 1959.
Ton met zijn grammofoonspeler die altijd de laatste nieuwe hits ten gehore bracht.
Elvis, Cliff, Fats en ga zo maar door.
Hij schreef ook ons verenigingsblad vol, genaamd “de TZV er”.
 
Mie Pieters, 1959. 

Voor vlnr Ben Vorselaars, Lieske Kruyssen, Anneke Hindriks, Akko van Acker,Ton Hoosemans, Rietje vd Broek en Jan vd Bogaerd.
Achter vlnr Anja Verhoeven,Walter Kamp,Trijntje vd Gevel en Toine vd Sande,Dorien vd Broek met achter haar de uitbater/buitenwipper van dit etablissement,Tons Lejeune met Lowieke van Sprang, Mariette van Spaendonck en Frans van Opstal.
Wat me vooral uit die tijd is bijgebleven dat is de gezamenlijke terugkeer s’avonds van het Baks naar Tilburg.
Het bad was toen nog open tot zonsondergang ( en dat tijdstip bepaalden we zelf) en dus was er rond half tien, als het donker begon te worden, altijd wel iemand die het welletjes vond.
We gaan, werd er dan gezegd en ons hele groepje fietste vervolgens gezamenlijk terug naar de stad.
Altijd samen.
Aan het begin van de inrit was het even ploeteren, een flinke plek mul zand moest even overwonnen worden en soms lukte dat ook wel eens niet.
Het meiske moest natuurlijk eventjes geholpen worden “het was goed gebruik dat de groep daarna niet meer omkeek”
                                                                                                                                                                                                             NTC 13-08-1959
terwijl de anderen dan gewoon doorfietsten.
Begrijpelijk, want zoiets kon wel even duren.
Het zandpad bestaat overigens nog maar het is helemaal overwoekerd.
Goed zoeken!
Maar we zijn er nog niet in dit jaar want Hubke Vos wordt nog eventjes Brabants kampioen op de 200m schoolslag en Wil Jasperse doet hetzelfde op de 100m vrij.
Tenslotte het 50jarig bestaan.
Prachtige vereniging bestaat vijftig jaar.
Spelletjes voor de kinderen, zwem en polowedstrijden tussen Neptun uit Krefeld, PSV en TZV met als uitsmijter een feest in de Philharmonie.
Er heerste de echte gezellige sfeer die kenmerkend is voor de TZV het Bakscheven.
En een veteranen polowedstrijd die zeer goed bezocht werd.
De oude band van de “familieverwantschap” is na vijftig jaar nog steeds aanwezig.
Na de wedstrijd een reunie in Riche waar de TZV ers weer eens op echt ouderwetse manier tezamen waren. 
 En mevr. de Voort herdenkt dat ze 25 jaar lid is van ons bestuur.                                                                                           NTC 24-08-1959
En zo eindigden de jaren vijftig met een laatste hoogtepunt en begon de overgang naar de nieuwe tijd. 
Maatschappelijke veranderingen lagen er aan ten grondslag en die waren nogal ingrijpend in die tijd.
Ontkerkelijking, teloorgang van de textielindustrie, opkomst van de televisie etc.
De oude tijden zullen nooit meer herleven.
Van zwem- en gezelligheidsvereniging naar het familie bad en de sociëteit die we thans zijn.

De jaren zestig.

En die beginnen met een waterpolotournooi tussen Tilburgse notabelen ten behoeve van het poliofonds tegen kinderverlamming.
Het is Februari 1960 en de plaats van handeling is het overdekte aan de Ringbaan Oost.
Bij de industriëlen is de grootste helft lid geweest van een vermaard TZV team maar die trekken er blijkbaar niet meer zo hard aan.
(Hier wordt waarschijnlijk het team bedoeld uit de jaren 1935-1939.)
De paters winnen en de fraters eindigen als laatste op de vijfde plaats. Burgemeester Becht deed ook mee.
Akko en ik spelen dit jaar in H1,samen met Ton Nouwens, Koos Wever, Hub Vos, Frans van Opstal en keeper Berry van Eyk.
Wedstrijdverslagen in de kranten zijn vanaf dit jaar voortaan verleden tijd, maar we worden tweede na MZ&PC uit Maastricht.
We spelen dan derde klasse.
In het damesteam spelen Leonie Vinks en Thea Poppes.
Tijdens het eigen waterpolo tournooi krijgen we klop van Rheinhausen uit Duisburg en bij de TRB kanaalwedstrijd is Francientje van Beerendonk ons nieuwe sterretje op de schoolslag.
En Nol wint gewoontegetrouw bij de veteranen.

In 1961 is alleen Berry nog maar over van het vorige H1.  
Reuling, Kolen en van Sprang spelen nu.
Bij de dames Leonie Vinks en Ger Stads. Laatstgenoemde krijgt de beker voor de beste Tilburgse prestatie tijdens de 2Km in het kanaal.
En de eerste ledenstop is een feit.
Op dat moment hebben we 4711 leden. (Werden we gesponsord door een bekend merk eau de cologne?)

De waterpolo competitie in 1962 wordt stopgezet, het is te koud geweest dit jaar.
Veel wedstrijden moesten worden afgelast.
En dat wil wat zeggen! Een wedstrijd werd in die tijd pas afgelast als het water niet minstens zestien tweederde graad was.
Maar er denkt toch niemand dat een ploeg uit bv Maastricht dan gewoon eventjes weer weg ging? Jongens we gaan er in, want wij komen volgende week echt niet meer terug.
En dan ging Netje Kolen even de temperatuur meten.
Ze kon de thermometer op een bijzondere manier vasthouden en dat hielp. Loopt nog steeds op.
Praktisch zeventien.
Zeventien dus, zei de scheids die er zelf niet in hoefde.
Het was nog niet eens zestien graden!
En Ger en Nol doen het weer goed in het kanaal.
Over 1963 kan ik alleen maar zeggen dat de eerste prestatietocht in het Baks een groot succes is, 150 deelnemers.  
De zesjarige Roelf Lammers zwemt moeiteloos 500 meter.

Ben van Esch is ons aankomend talent. Hij wint in 1964 de 500m vrij voor jongens in het kanaal .

1965 wordt weer een goed jaar, we worden kampioen en we promoveren ongeslagen naar de tweede klasse.
Ben Reuling,Berry van Eyk,Goof Kolen,Sjef Struyken, Ben van Esch, Hans Jansen, Hans Remmen en Santi, een Spaanse student die een jaar in Tilburg stage liep.
Hij was van een bijzondere klasse 
                                                                                                                                                                                                                 NTC 23-08-1965
De 2Km van TRB is in 1966 een groot succes voor Ben van Esch, hij is de beste Tilburger op de schoolslag.        
Deze wedstrijd wordt vanaf nu gehouden in de Beekse Bergen in verband met de onzekere waterkwaliteit van het kanaal.
Arthur vd Valk (zoon van Nol) wint de 50m vrij op de Brabantse zwemkampioenschappen in de categorie jongens onder 12.
We spelen thuis tegen Sabadell, de Spaanse club van Santi.
We winnen met 7-5 maar enkele dagen later wordt het 5-5. In een van de volgende jaren gaan wij naar Spanje voor een tegenbezoek.
(We zijn overigens in deze tijd ook eens naar Oostenrijk geweest)

Het jaarlijkse waterpolo tournooi staat in 1966 in het teken van het 35 jarig bestaan van de SPC.
En dat winnen we zelf, tegen ZYV, de Maas en Surae. 
Ons damesteam verliest een wedstrijd tegen een heren veteranen zevental.

Brabantse titelstrijd,1967. Harry vd Eerden zwemt 1.05 op de 100m vrij ,jongens onder 16.
Later speelt ie hoofdklasse waterpolo bij PSV, samen met Ben van Esch.

Blijkbaar is het afgelopen met de zomer buitencompetitie want in 1968 wordt het kennelijk een winter binnensport.
Er is in elk geval geen enkele vermelding meer te vinden over polo aktiviteiten in het Baks, behalve het jaarlijkse eigen tournooi misschien.
En daarmee begint de teloorgang van de SPC TZV, de binding tussen de TZV en het Baksven zal langzamerhand verloren gaan.
We gaan nog wel door met waterpolo in de binnen competitie (met ontzettend veel dank aan Ger Stads) maar uiteindelijk moeten we omstreeks 1996 noodgedwongen capituleren, we fuseren met TRB-RES.

En dat was het dan met de kranteninformatie.
Ook in 1984, het 75 jarig bestaan, is er in de krant niks te vinden. (Althans in het NVHZ niet)

Wat er nog meer in de krant stond.                                                                                                

Wat is dit toch een unieke plek, zoiets vind je nergens in Nederland.
Hoe vaak heb ik het niet gehoord?
Is het uit te leggen?
En hoe is het dan zo gekomen?
Wel, het is uit te leggen en hoe het gekomen is leest u zo.
Waarom uniek?
In elk geval omdat we helemaal omringd zijn door gebied dat in particuliere handen is.
Een stiltegebied waar gelukkig niemand wordt toegelaten.
Geen mensen die hun loslopende hond daar uitlaten die ze vervolgens in de buurt van het tweede bankje naar een tennisbal laten zwemmen.
Wij zouden daar niets tegen kunnen doen, alleen het voorste gedeelte van de zweminrichting is ons eigendom, dat is ons eigen gebied.
Ongeveer een derde van de totale oppervlakte.
Bovendien kun je ook geen kaartje kopen als je naar binnen wilt en zoiets vind je bij mijn weten ook nergens anders in Nederland.
En daardoor kan andersdenkenden en andere kwaadwilligen de toegang worden ontzegd en kunnen we dusdoende de dingen houden zoals wij ze willen hebben, met als gevolg een laag tatouage gehalte.
We moeten onszelf zien in relatie tot de omgeving.
En om te weten hoe het allemaal gekomen is moeten we eerst terug naar 1832.

De omgeving

Dat jaar,1832, wordt beschouwd als het jaar waarin de Koningshoeven zijn ontstaan, zes boerderijen die staan voor koning,koningin en hun vier kinderen.
De schaapskooi ( dat is Koningshoeve) en vijf andere, genoemd naar de koningin en hun vier kinderen.
Drie zijn er inmiddels verdwenen onder de trappistenabdij maar de Annahoeve (Koninginnehoeve), de Alexanderhoeve en de Hendrikhoeve staan er nog steeds.
De koning is natuurlijk onze eigen WillemII, die het gebied ontwikkeld heeft.
In het nabij gelegen theehuis sprak hij de woorden: “hier adem ik vrij,hier voel ik mij gelukkig”.
Maar wat bedoelde hij met “hier” ? Minder bekend is dat hij ook een theehuis had aan het Galgenven, de plaats waar toen de volmolen stond van Pieter vd Bergh en diens echtgenote Rijka Krabbendam.
“Hier” kan dus niet anders zijn dan het hele gebied tussen de trappisten en ,zeg maar,Mie Pieters.(Als boerderij gekocht door L.E.vd Bergh door hem ingericht tot jachthuis tbv de heren vd Bergh.)

En daar hoort het Baksven ook bij.
En zo ook Moerenburg, want het Hooghuis aan de Kommerstraat is eveneens eigendom van de koning geweest en de weg van Tilburg naar het Galgenven liep langs daar.
We mogen dus aannemen dat de koning dit hele gebied bedoelde.
En wij ademen nog steeds vrij in deze omgeving en wij voelen er ons nog steeds gelukkig.
Maar dat danken we dan weer aan anderen.
Na de dood van de koning in 1849 is zijn favoriete gebied grotendeels in handen gekomen van twee families.
En die hebben het intact gehouden.
De Koningshoeven werden eigendom van de familie Houben en de rest werd uiteindelijk, weliswaar veel later, opgekocht door Frits van den Bergh en voor een kleiner deel door diens broer Adolf Laatstgenoemde was bijvoorbeeld eigenaar van de Buunder en het Galgenven, terwijl Frits het Baksven,
het Keelven en de Piereberg bezat. Maar ook de hoeve aan de Moerenburgseweg, naast de velden van Were Di. 
En Mie in de Baars, de witte boerderij waar we vroeger langs fietsten op weg naar Baks.
Enkele jaren geleden vertelde Henk van Dullemen aan mij dat hij het voorste gedeelte van het ven namens de stichting voor een vriendenprijs had gekocht van de gemeente Tilburg.

En die hadden het weer van de parochie “Heuvel”.
Waar de parochie het vandaan had wist hij niet.
Maar toen wist ik dat wel!
Want in 1919 was het immers eigendom van Frits vd Bergh, dat hebt u al kunnen lezen.
Ik ken Frits inmiddels goed genoeg om te weten dat hij het gebied van de badinrichting omstreeks 1932, de uitbreiding van het bad, dan cadeau heeft gegeven aan de St.Joseph parochie.
Wij kunnen blijven zwemmen en de geestelijkheid heeft een stem in het kapittel.( Het kerkbestuur kon overigens niets meer vinden inzake het aankoopbedrag en de notariële archieven uit die tijd zijn nog niet openbaar). Ons bestuur dankt hem op subtiele wijze door een tekening van het theehuisje aan het Galgenven op te nemen in het gedenkboek uit 1934
Maar waarom cadeau?

De fabrikanten stonden toch bekend om hun inhaligheid?
Maar de van den Berghs zijn ook geen gewone fabrikanten, het zijn heel bijzondere mensen.
Als Frits omstreeks 1898 terugkomt uit Enschede, waar hij op de textielschool zat, dan gaat hij voetballen bij Tilburgia. In de kortste keren is hij voorzitter en verandert die naam in “WillemII”.
Er is niks te vinden in de kranten en niks in boeken over die club! Plotseling is Tilburgia weg en WillemII speelt doodleuk verder.
Niemand zegt er wat van. En wat later spelen ze in het rood wit blauw (beroemde kleuren!) en Frits wil bovendien ook nog dat ze oranje broeken gaan dragen maar dat gebeurt dan nog net niet.
Overigens speelt ook Adolf in die tijd in het eerste elftal
                                                                                                                                                                                                            NTC 12-09-1927
In 1900 (Kniertje!) verschijnt er een ingezonden artikel in de krant. 
De BEKA betaalt een zieke werknemer al meer dan een jaar gewoon zijn loon door en de schrijver zegt dan dat de katholieke werkgevers daar wel eens een voorbeeld aan mogen nemen. (De vd Berghs zelf zijn hervormd). 
In de navolgende jaren bedanken de werknemers van BEKA, AaBe en later ook Swagemakers Ceasar de heren van den Bergh meerdere keren voor een ongevraagde loonsverhoging.
En de koningin komt bij de BEKA op bezoek in 1913.
Alles wordt duidelijk in 1927 als Frits 50 jaar wordt,
hij gooit het dan eigenlijk zelf op straat.
Hij geeft een kapitaal weg aan zijn werknemers, vandaag de dag te vergelijken met een paar miljoen Euro.
” Een koninklijke gift”, “een vorstelijke geschenk”,” royaal gebaar”, dat staat er in de kranten.
En Pius Arts kent hem goed!
Frits is die dag overigens nergens te vinden.
Voor degenen die niet zo goed zijn in begrijpend lezen: hier wordt gesuggereerd dat we te maken hebben met een kleinkind van koning WillemII, iets wat vele ouderen onder ons in hun jeugd al hebben horen zeggen.
Is het toeval dat het standbeeld van de koning oorspronkelijk naar de zuidzijde van de Heuvel was gericht?
Ik denk het niet.
Het sterfhuis van Pieter en Rijka vd Bergh stond precies op de plaats waar nu Mercure staat .
Volgens mij heeft Frits het zo gewild.
En zijn wil was toen wet in onze stad.
Bij het overlijden van Frits in 1951 sprak de dominee aan zijn graf.
“Laat de rechterhand niet weten wat de linker doet.
Er kan met nadruk worden gezegd dat dit op Frits van den Bergh van toepassing was”.
Noblesse oblige. 
Denk daaraan als u de Piereberg bezoekt.
Het terrein is bewust door Frits en zijn nazaten buiten de omheining gelaten zodat u daar rustig kunt rondwandelen.
Het is nog steeds in het bezit van zijn kleinkinderen en diezelfde kleinkinderen zijn ook de eigenaars van het vengedeelte van het Baks en de bossen aan de zijde van het grote strandje.
Als mijn hypothese correct is dan danken wij ons unieke plekje uiteindelijk dus aan koning WillemII . 

Tenslotte.

Frits woonde net als zijn vader in de St.Josephstraat.
Drie van zijn vijf dochters zijn blijven wonen in de Armhoefse Akkers.
Zij zwommen met de familie altijd in het Keelven, dat u bij de Piereberg kunt zien liggen.
De binding met deze buurt geldt ook voor de nazaten van Caspar Houben en Eleonora Verbunt, dat zijn oa de van Spaendoncks, de van de Mortels en de Berghegges. 
De koningin kwam kort na de oorlog regelmatig incognito in de St.Josephstraat op bezoek bij mevr.vd Mortel-Houben.
Uiteindelijk is de familie vd Mortel weer teruggegaan naar het ouderlijk huis van mevrouw bij de theetuin op de Hoeven, naast het theehuis van de koning.
Ik heb een architect op het baksven wel eens horen zeggen dat de stenen waarmee het theehuis is gebouwd, gebruikt werden aan het eind van de negentiende eeuw.
Volgens mij is het dan gebouwd door de familie Houben-Mutsaers, het is niet origineel maar een eerbetoon aan koning WillemII.
Denk eens aan de verzetsaktiviteiten van Joost en Jan vd Mortel en ook aan die van Rob en Frans van Spaendonck, zij gaven hun leven voor koningin en vaderland.
Een broer van de jongens van Spaendonck woonde vijftig jaar geleden nog in de J.P.Coenstraat.
De Houbens dus ook? In dit geval kan ik het koningskind echter niet vinden,ik denk dan ook dat die poging mislukt is.
Maar de afspraken met de koning waren al gemaakt en dus zullen ook zij rijk en invloedrijk worden.
Je fabriek of bedrijf kreeg dan overheidsopdrachten naar hartelust, kijk maar eens naar Adriaan Goijaerts,de timmerman/aannemer die het paleis raadhuis bouwde.
Ook hij, heeft men mij verteld.
Onze mede Baksevenneling Grex Goijaerts vertelde mij over “le droit du seigneur”.
Als de koning bij je bleef overnachten dan was het zijn recht om te kunnen
beschikken op de vrouw ,of de dochter, des huizes.
De dag er na werd er een zilveren theeservies bezorgd.
Op mijn vraag of er nog andere families waren in Tilburg die zulk een eer was toegevallen
antwoordde hij wat onzeker:de van Doorens en de van Spaendoncks.

Kuus Hersmis was geen kind van de koning, dat is mij verzekerd door Ronald Peeters.
Hij was een kind van een onbekende soldaat,zo blijkt uit de geboorteakte van Kuus.

Naar mijn mening moet het Baksven, alsmede het daar achtergelegen natuurgebied, samen met de Koningshoeven, Moerenburg en de wijk Armhoefse Akkers gezien worden als behorend tot het koningsgebied “hier adem ik vrij, hier voel ik mij gelukkig”.
Merk op dat de oostzijde van het kanaal van de spoorbrug tot de Koningshoeven het enige stukje van onze stadsperiferie is waar sinds de oorlog de bebouwing niet is uitgebreid.
En dat moet zo blijven!!!!
De laatste twee koningen van Nederland liepen en reden hier rond en de volgende is al komen kijken.

Frits bedankt!

Lex Verhoeven, / April 2008
Kroonprins Willem-Alexander bezoekt Moerenburg 25-04-2007                                                                                      Frits van den Bergh


Een ‘koninklijk’ uitshirt


Willem ll bestaat op 12 augustus 2021 precies 125 jaar, en dus staat het gehele komende seizoen in het teken van dat jubileum.

Zo ook het uitshirt ,dat gisteren vol trots werd gepresenteerd door de Tilburgers.

Het is een donkerblauw uitshirt met een oranjesjerp.

Het ontwerp is geïnspireerd door barok, de kunststijl uit de zeventiende eeuw die kenmerkend is voor het koninklijk huis zo laat de club weten De klassieke oranje sjerp maakt dit shirt een ultieme ode aan Koning Willem ll .In de donkerblauwe basiskleur is het sierlijke chique barokpatroon subtiel in het gehele shirt terug te zien.

Het shirt is afgewerkt met een kraag van gouden details.

De broeken zijn volledig oranje en de kousen zijn evenals het shirt donkerblauw.


BD. 30-06-2021


Enkele jaren geleden vertelde Janus Wagener mij iets over Jan van Roessel wat mij wel interessant leek.

Jan heeft altijd gezegd dat hij gekocht was door de Tilburgse textielbaronnen.

Hij stond gewoon op de loonlijst bij de AaBe en de Beka maar hij hoefde daar nooit te zijn .

Alleen maar voetballen bij Willem2,meer niet.

En zo waren er wel meer zegt Maarten Rubens, kleinzoon van Frits van den Bergh. Ik denk dat ze zo twee keer landskampioen geworden zijn.                     

 

Lex Verhoeven

7-10-2021





Copyright© 2009/2024 Lexverhoeven®
Share by: