Verhalen van Lex gelezen en beschreven en deels zelf mee beleefd.

De bevrijding van Moerenburg.

Tilburg werd bevrijd op 27-10-1944 / Moerenburg op 25-10-1944.
Ik heb me altijd afgevraagd wat er precies gebeurde in onze wijk tijdens die gebeurtenissen, er ligt maar weinig vast.
Tientallen jaren heb ik mensen gevraagd om informatie en gezocht op internet.
Wat ik gehoord en gevonden heb leest u hier.

Op 25-10-1944 rukt de 46e Schotse brigade op van uit Best naar Moergestel.
Ze ondervinden geen of amper tegenstand.
Omstreeks het middaguur arriveren ze daar en er zijn wat problemen om over de Reusel te komen.
Daarna wordt het een chaos want er zijn veel te veel troepen waardoor het dorp verstopt raakt.
De Cameronians (een infanteriebataljon ,ongeveer 800 man) gaan in bivak op de Moergestelseweg richting Koningshoeven.
Omstreeks die tijd weet Piet Kolen al dat ze daar zijn.(Hij woont in het linkse pareltje van Moerenburg, in de dubbele lus van de Baan naar de Broekstraat).
Mensen die  uit Moergestel  kwamen vertelden hem dat de Schotten daar al waren.
Dat was even na de middag.
De spoorbruggen waren nog intact zo was gemeld door onze landgenoten en dus besloot de Schotse commandant  een poging te wagen om ze intact in handen te krijgen.
Een reccegroep plus trekt in de namiddag via de Baksevenseweg richting Oisterwijksebaan.
Op de kruising met de Koebrugseweg/ Broekstraat hebben ze een afspraak met het verzet maar die zijn er nu even niet.(Piet Kolen +)
Geen wonder, een hele compagnie Duitsers zat in de boerderij van de fam Foncken, de voorlaatste boerderij in de Zandstraat voordat u rechtsaf slaat richting Baks.
Toon Foncken(+): Het waren er eerder 100 dan 40.(compagnie dus,geen peleton).
Alle bruggen over de Ley waren opgeblazen behalve die over de Koebrugseweg en de Kommerstraat.
Ze hadden enkele verkenners uitgezet bij de Baksevenseweg die plotsklaps terug kwamen.
Hardstikke nat want daar was de brug wel weg en ze moesten dus door de ley waden.
Tommies, zei een van hen.
Ongeloof bij de andere Duitsers.
Nein ?
Maar de Cameronians die inmiddels aan de Broekstraat staan hebben ze in het snuitje.
En dus  schieten ze de hele buurt aan gort.
En dat is een normale militaire reaktie. 
De Duitsers trekken zich terug naar de Bosscheweg,waar ook een huis (cafe?) wordt getroffen.
Het heeft gebrand op 17 plaatsen zegt Piet.
De schuur links naast zijn woning vertoont de sporen nog.
Die is toen goed weggeblazen, nog jarenlang was het een bouwval.
Ook hier ziet u nog dat dat zijmuur aan de oostzijde tot op zekere hoogte(letterlijk!)origineel is, de rest is nieuwbouw.
Het huis op de hoek van de Obaan en de Moerenburgse weg (Frens Kolen) is toen ook afgebrand.
De bruggen redden ze niet maar ze (een peleton denk ik) graven zich in tussen de spoorbrug en de brugwachterswoning aan de Oisterwiiksebaan, Anders dan nu lag daar nog een sloot en de dijk liep er naar beneden af.
Die schuttersputten hebben er nog lang gelegen, wij speelden daar later. Het ziet er naar uit dat het hele gebied tussen de spoorbrug en de Trappisten verdedigd werd door een compagnie ouwe mannen, 256 e volksgrenadieren.
De commandopost lag bij de ijsclubweg,waar ze natuurlijk een prachtige beschutting hadden achter de opstaande betonnen wand onder de gesprongen brug.
Maar de echte aanval verwachtten ze via de opgeblazen brug  Koningshoeven,daar zat minimaal een groep ingegraven.(negen man).
Peleton voor de verdediging tegen een aanval uit het Zuid/Oosten, dus.
De Hoevense Kanaaldijk werd slechts bewaakt door een andere groep,zij patrouilleerden dit gebied.
Mijn zuster: er lagen Duitsers in de tuin te turen naar de overkant van het Kanaal.

Maar er liepen ongetwijfeld nog wel andere patrouilles door de buurt en dus was er een heel peleton  verantwoordelijk voor onze wijk.
En dat zijn  ongeveer 40 man..
Het derde peleton werd in reserve gehouden aan de Ijsclubweg.
Tenminste, dat is de  overtuiging van een oud infanterist die het zelf ook zo zou doen.(Mijn commandopost van het peleton noord kant zou overigens op het kerkhofzijn.)
Volgens Hub Heerkensstonden daar nog drie stukken geschut, restant van de 10 of 12 die ze tot voor kort bezaten.
Wat was er gebeurd? Vader Heerkens, kapper, was eerder opgeroepen om de Duitsers te knippen die in de Alexander of de Hendrikhoeve zaten.
En dat kwam goed uit want zo kon hij zien dat er Duitse artillerie stond naast de trappistenabdij.
En die informatie werd doorgegeven aan het verzet zodat Engelse vliegtuigen ze konden uitschakelen.
En dat was ook precies wat er gebeurden.

Op 26-10, gaat Hub Heerkens (toen ongeveer 10 jaar oud) met een van zijn broers en enkele andere jongens naar de opgeblazen brug over de Oisterwijksebaan.
Je kon er nog wel over heen maar je moest wel kruipen.
Ze worden in de Schotse schuttersputten ontvangen en zitten daar enige tijd.
Dan verschijnt er een Duitse patrouille die rustig over de Hoevense Kanaaldijk loopt.
De Schotten duwen Hub naar beneden en wachten rustig af.
Waarom schoten ze niet?
Ik vroeg het een Schotse veteraan die hier was ter gelegenheid van de jaarlijkse herdenking in Oktober.
“Of course not! You give your position away and they will start shelling you!”
Hubke gaat weer terug over de brug maar zijn broer blijft en die wordt ondervraagd
in de commandopost die is gevestigd in de witte boerderij, Mie in de Baars, aan de Baksevenseweg.
Hij was de enige niet, meerdere jongens waren daar ook.

De Duitsers bij de  Ijsclubweg schieten met geweren op de boerderij van van Rijswijk aan de Moerenburgseweg.
Er zitten inderdaad Schotse militairen maar dan wel in de achterkamer.
Die maken zich niet druk.(Zo zegt Willem Schellen)
In die boerderij woonde onze wijkgenoot Noud v. Rijswijk.
De dag ervoor kwam een Duitse soldaat bij hen aanlopen.
Hij wilde zich daar verstoppen en de geallieerden afwachten om zich over te geven.
“Der Krieg ist sowieso verloren” Hij wilde alles afgeven behalve zijn geweer.
Vader van Rijswijk stuurde hem naar Moergestel via de Baksevense weg.
Hoe het met de man is afgelopen weten we niet.
Hub Heerkens wist iets te vertellen over vier Duitsers die zich had verstopt onder de tribune van LONGA.
Een van hen was zwaargewond en hij gilde voordurend van de pijn.. Vader Heerkens en anderen wisten er van en hielpen ze.
Misschien was deze een van hen.
Dat er in de Duitse gelederen over overgave werd gesproken is wel duidelijk.
Bij een verbouwing aan de boerderij vonden de Fonckens jaren later een aantal Duitse geweren, verstopt in het riet van het dak.
En zoiets doe je alleen als je denkt ze niet meer nodig te hebben.
Een van de Duitse soldaten wil zich overgeven aan de Schotten die dan op de vijfentwintigste aan de Koebrugseweg staan, maar hij wordt door zijn eigen mensen (hw een meerdere) doodgeschoten.
Ik denk dat hij niet alleen was, gezien die meerdere geweren in het dakriet
Dan de 27 ste Oktober.
De Cameronians trekken omstreeks het middaguur over het kanaal onze wijk in en dat gebeurde bij de spoorbrug.
Ter hoogte van de Pelgrimsweg geven een viertal Duitsers zich over, ze schieten in de lucht om te laten zien dat ze het genoeg vinden.(Ed Dalderop,cubra).
Ongeveer zes of zeven Duitsers komen uit de J.P.Coenstraat en die gaan via de poort tussen Obaan  72 en 74 naar hun kontaktplaats met de compagnie(mededeling van mijn vader.
Zij hebben zeker geweten wat de vier die zich overgaven van plan waren).
En dat waren schuttersputjes die lagen aan de zijtak van het kanaal achter de boerderij van Kolen.
Vandaar hadden ze kontakt met de compagnie. 
Jeruzalem bestond nog niet dus ze konden ze elkaar visueel waarnemen. (Harrie Strijbosch+)
Enkele minuten later verschijnen de Schotten.
Ze komen uit de J.P.Coenstraat, voorzichtig tegen de huizen gedrukt, en  ze liggen in onze tuin (Obaan 75) en nemen waar wat er verder te zien is. (Mijn moeder zag ze omdat de voordeur altijd open stond).
Bij artillerie beschietingen konden passanten dan naar binnen vluchten, dat was toen een  goede gewoonte.(We hebben er trouwens meerdere in onze kelder gehad.) 
De bevrijders trekken verder over de Baan en vinden inderdaad de Duitsers  achter de boerderij Kolen.
Er is even een korte schotenwisseling met de vijand waarbij een jongen uit de Obaan in zijn knie wordt geschoten.(Harrie Strijbosch +)

Een tiental Cameronians gaat door de J.P.Coenstraat en vanaf het kruispunt met de Simon vd Stelstraat vuren ze op de tegenstanders bij het kanaal.( Jan van Beek )
Theo Andriessen (Simon vd Stelsraat) heeft die schoten ook gehoord.
Maar hij zat met twaalf broertjes en zusjes in de kelder van hun huis.
Heel verstandig!
Er waren wel meer jongens die eerder over de brug kropen en ook een kapelaan die na Moergestel is gelopen en die daarna na met de bevrijders naar Hilvarenbeek is gegaan, zegt hij.

Nu naar de Koningshoeven.
De Schotten zitten al zeker een uur in de tuin van de voormalige pastorie
Koningshoeven(Olv van Lourdes).
Het is in de de middag.
Ze  zien twee Duitsers over het viaduct lopen richting Ijsclubweg en die worden  meteen doodgeschoten.(Tinus Kolen+ en Hub Heerkens). Die twee wisten  kennelijk nog niet dat hun compagnie allang was overlopen door de Schotse troepen die uit Hilvarenbeek waren gekomen (waarschijnlijk over de heide en geleid door verzetsmensen) en ze willen klaarblijkelijk poolshoogte nemen.
Die troepen werden namelijk niet opgemerkt voor dat ze bij de brug Koningshoeven waren en ze schieten de hele groep tegenstanders daar aan barreltjes.
Hun lijken ( zes of zeven) hebben er nog dagen gelegen.(Hub Heerkens)

De Duitse militairen bij de brug Meierijbaan worden even later met vlammenwerpers verdreven door de Schotten.(Willem Schellen).Hoe het met die Duitse compagnie verder is afgelopen weet ik niet.
Ik denk niet dat er veel ontkomen zijn.

Natuurlijk is dit verhaal niet compleet, de rest is al bekend.
Ik wil die rest alleen maar aanvullen.

Vooral de missing patrol is interessant, de patrouille die op de 26 e over de bruggen werd gestuurd en die nooit is teruggevonden.
Ik vroeg het de Schotse veteraan, what happened? O,they were shot, without any doubt!
Blijkbaar zijn ze nog wel verhoord maar hun lijken zijn nooit terug gevonden.
Volgende onderzoeker, uw beurt!

Lex Verhoeven


Copyright© 2009/2024 Lexverhoeven®




Share by: